Mapiranje podstandardnih romskih naselja na teritoriji grada Beograda

Održan je četvrti sastanak radne grupe projekta „Pristupi integrisanog gradskog razvoja za inkluziju Roma'', u okviru istoimene mere koju sprovodi Nemačka razvojna saradnja, a implementira Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH u Republici Srbiji, uz podršku i u saradnji sa gradom Beogradom. Na skupu je predstavljena analiza pod nazivom „Mapiranje podstandardnih romskih naselja na teritoriji grada Beograda“.

U sklopu delovanja radne grupe, prepoznata je važnost identifikovanja održivih pristupa u rešavanju statusa podstandardnih naselja na teritoriji grada i njihovog mapiranja. S tim u vezi, cilj analize bio je prikupljanje podataka o broju ovakvih naselja, broju porodica koje žive u istim, uslovima stanovanja i vrsti infrastrukture, imovinskom statusu zemljišta i socijalno-ekonomskim karakteristikama stanovnika. Na osnovu svih kategorija, utvrđeno je da postoji ukupno 165 romskih naselja u 15 gradskih opština, od kojih je 57 podstandardnih romskih naselja u 11 gradskih opština.

- Cela inicijativa je potekla od Sekretarijata za socijalnu zaštitu grada Beograda. Njihova ideja je bila da ih podržimo u procesu mapiranja podstandardnih naselja, a sa željom da se ustanovi tačan, ili makar približan broj naselja na teritoriji Beograda. Izuzetno mi je drago što smo ovu aktivnost uspeli da integrišemo u naš projekat i mislim da imamo izuzetan rezultat. Po prvi put imamo značajna dokumenta i podatke, a primenjivost ovog dokumenta će biti višeznačajna. Nemačka razvojna saradnja će nastaviti da radi u ovoj oblasti sa gradom Beogradom, a nastojaćemo da ovaj model primenimo i na nacionalni nivo – izjavio je Robert Bu, vođa tima projekta „Pristupi integrisanog gradskog razvoja za inkluziju Roma”.

Goran Blagojević, rukovodilac sektora za stanovanje Sekretarijata za imovinske i pravne poslove grada Beograda istakao je neophodnost multidisciplinarnog pristupa kada je reč o prevazilaženju izazova koji se odnose na uslove, ali i na sve druge aspekte života u podstandardnim naseljima. 

- Neophodno je da se uključe svi važni akteri poput socijalnih radnika, urbanista, arhitekata, psihologa, pravnika, građevinaca kako bi se pristupilo dugoročnom rešavanju problema. Napravljen je odličan akcioni plan u okviru kojeg su predstavljeni naredni koraci. Kako bi stanovnici podstandardnih naselja zaista mogli da ostvare sva ljudska prava, mi ćemo zajedno nastaviti da radimo na poboljšanju svih aspekata života ljudi u ovim naseljima – izjavio je Blagojević. 

Radna grupa projekta „Pristupi integrisanog gradskog razvoja za inkluziju Roma” identifikovala potrebu za rešavanje statusa podstandardnih romskih naselja na području grada Beograda. 

- Ključni korak se odnosio na mapiranje podstandardnih romskih naselja na području Beograda. Za ove potrebe GIZ je angažovao dva eksperta koji su prikupili određene informacije, dokumenta i obavili razgovore sa predstavnicima resornih gradskih sekretarijata i predstavnicima svih beogradskih opština. Na osnovu prikupljenih podataka urađena je analiza koja sadrži preporuke, moguće opcije, kao i mere i pravce intervencija koje su u skladu sa postojećim zakonskim okvirom. Analiza, takođe, sadrži i informacije o približnom broju naselja, porodica i domaćinstava koji žive u podstandardnim naseljima u Beogradu. Dokumentom je obuhvaćen i pregled uslova stanovanja, stanje infrastrukture, planski status naselja, imovinski status zemljišta, kao i socio-ekonomske karakteristike stanovnika. Sve ove informacije imaju za cilj da definišu moguća stambena rešenja za stanovnike ovih naselja – istakao je Dejan Marković, projektni menadžer.

Na osnovu analize postojećih izvora, tim ekspertkinja iz Centra za istraživanje javnih politika, koje su učestvovale u realizaciji anketa za analizu, predstavile su sumirana saznanja, kao i preporuke za poboljšanje uslova stanovanja u određenim romskim naseljima. Takođe, utvrđeni su i mogući pravci daljih intervencija u skladu sa zakonskim okvirom, sa namerom da se definišu najbolja moguća rešenja za stanovnike ovih naselja.

- Osnovni instrument predstavljao je upitnik sa 52 pitanja. Opšti deo se odnosio na podatke o naselju, o stanovnicima i objektima. Jedan deo upitnika prikupljao je informacije o urbanističkim i pravnim aspektima, komunalnoj opremljenosti naselja, pristupu infrastrukturi, uslovima i životnoj sredini. Drugi deo se odnosio na pristup ličnim dokumentima, socijalnoj i zdravstvenoj zaštiti, održivim izvorima prihoda i pitanja bezbednosti u naseljima. Takođe, bilo je veoma značajno da napravimo razliku između naselja jer nisu sva romska naselja podstandardna. Uočili smo da postoje razlike u tipovima i kvalitetu stanovanja i u samim uslovima. Na osnovu svih kategorija, utvrđeno je da postoji ukupno 165 romskih naselja u 15 gradskih opština. Od ukupnog broja, njih 57 možemo klasifikovati kao podstandardna romska naselja u 11 gradskih opština – izjavila je Zlata Vuksanović-Macura, ekspertkinja za stanovanje.

Tanja Jakobi, ekspertkinja za socio-ekonomska pitanja objasnila je da je istraživanje imalo za cilj da pomogne mapiranju problema ljudi u podstandardnim naseljima i da su se u okviru toga držali institucionalnog okvira.

- Cilj nam je bio da damo pregled sa što više detalja u pet kategorija: stanovanje, obrazovanje, zapošljavanje, zdravlje i socijalna zaštita. Takođe, važan segment su predstavljala ljudska prava sa stanovišta svakog pojedinca i mogućnosti ostvarivanja ostalih ciljeva socijalne inkluzije. Nastojali smo da u tom segmentu pokažemo koliko je važno da se unaprede pitanja stanovanja kako bi se stekli uslovi za poboljšanje svih drugih aspekata života. Naša polazna tačka je bila Nacionalna strategija za socijalno uključivanje Roma i Romkinja za period 2016-2025. godine, jer je upravo to polazni dokument za sve gradove i lokalne samouprave. Zatim, Strategija održivog urbanog razvoja, Strategija razvoja grada Beograda za 2021. i Nacionalna stambena strategija za period 2022-2032, u okviru koje je po prvi put obuhvaćena tema Nacionalne strategije za socijalno uključivanje Roma i Romkinja – zaključila je Jakobi.

Realizacija mere “Pristupi integrisanog gradskog razvoja za inkluziju Roma”, koji implementira Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH u Republici Srbiji, počela je 1. januara 2021. godine i trajaće 18 meseci, do 30. juna 2022. godine. Cilj mere je dalje razvijanje pristupe integrisanog gradskog razvoja za inkluziju Roma i Romkinja u Srbiji, uz podršku grada Beograda kao partnera. Takođe, kroz ovaj program biće urađena analiza izvodljivosti o prenosu elementa nemačkog programa za podršku razvoju gradova „Socijalni grad“, u saradnji sa Ministarstvom građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture.