Važan cilj - održivi gradovi i zajednice

Fokus rada Kabineta ministra u Vladi Republike Srbije Novice Tončeva trenutno je stvaranje strategije za razvoj nedovoljno razvijenih opština i smanjenje razlika u razvoju regiona. Vlada Republike Srbije, kako u intervjuu za Srpsku ekonomiju ističe ministar Tončev, kroz podsticaj za dalji razvoj nedovoljno razvijenih opština nedvosmisleno pokazuje da brine o svakom čoveku, u svakom mestu. Ministar Tončev, koji je u Vladi Republike Srbije zadužen za unapređenje razvoja nedovoljno razvijenih opština, i njegov tim radom na terenu sagledavaju probleme s kojima se suočavaju lokalne samouprave i daju svoj maksimum kako bi ostvarili odlične i brze zajedničke rezultate. Jedan od ciljeva, koji je i deo Agende 2030, koja uključuje ekonomski rast, socijalnu inkluziju i zaštitu životne sredine, jeste Održivi gradovi i zajednice. Posao nije nimalo lak, jer u Srbiji postoje 44 nedovoljno razvijene opštine, a njihovi predstavnici slažu se da nam je potreban jak centar, ali naglašavaju da je potrebna i jaka periferija.

Šta je poslednjih decenija dovelo do produbljivanja već postojećih nejednakosti na lokalnom nivou i izdvajanju opština sa izrazito niskim stepenom razvijenosti?

Najveći broj nedovoljno razvijenih opština Srbije u ovoj kategoriji se nalazi decenijama unazad, a njihov položaj je rezultat niza problema počev od loše demografske slike i lokalne infastrukture, nezaposlenosti, nedovoljno ulaganja i investicija, iseljavanja mladih i na kraju nedostatka strateškog pristupa za nerazvijena područja. Aktuelna Vlada Republike Srbije, čiji sam član, rešena je da se najozbiljnije uhvati u koštac sa ovim problemom. Na čelu sam Kabineta za razvoj nedovoljno razvijenih opština i moj glavni zadatak je da, zajedno sa svojim timom, radim na unapređenju ovakvih sredina kroz pružanje podrške, kako finansijske tako i savetodavne, edukativne, ali i kroz povezivanje lokalnih samouprava sa višim nivoima vlasti i pripremom strategija za njihovo održivo funkcionisanje.

Moj Kabinet i ja imamo jasnu viziju i cilj i veoma smo motivisani da se dokažemo i pokažemo, da opravdamo poverenje predsednice Vlade i predsednika Srbije, ali pre svega poverenje građana koji s razlogom očekuju da žive lepše i bolje. Naša ideja je da stvorimo adekvatne uslove kako bi naša deca s ponosom ostajala da rade i grade svoj život u mestu gde su rođeni.

Naš zadatak je da svakodnevno radimo na konstantnom i ravnomernom razvoju naše zemlje, kao i da stvorimo atmosferu koja će biti privlačna za dolazak novih investitora i otvaranja novih fabrika i radnih mesta.

Šta je polazna tačka u sagledavanju stepena razvijenosti pojedinih opština, na osnovu čega se određuje pripadnost kategoriji devastiranih i koliko je takvih lokalnih samouprava u Srbiji?

Polazna tačka u sagledavanju stepena razvijenosti opština iz četvrte kategorije je njihov status na osnovu Uredbe o utvrđivanju jedinstvene liste razvijenosti regiona i jedinica lokalne samouprave kao i Uredbe o utvrđivanju metodologije za izračunavanje stepena razvijenosti regiona i jedinica lokalne samouprave. Osnovni kriterijum da bi se neka opština svrstala u kategoriju nedovoljno razvijenih jeste da joj je dostignuti stepen razvoja niži od 60 odsto republičkog proseka. U Srbiji trenutno ima 44 takvih opština. U okviru te grupe se nalazi i 19 opština u kategoriji devastiranih, što znači da im je stepen razvoja ispod 50 odsto u odnosu na nacionalni nivo. Indeks razvijenosti jedinica lokalne samouprave izračunava se na osnovu stope nezaposlenosti, dohotka po stanovniku, izvornih prihoda po stanovniku, stepena obrazovanja, stope pada ili rasta stanovništva.

Vlada Republike Srbije izdvojila je iz budžeta 320 miliona dinara bespovratnih sredstava za 41 lokalnih samouprava iz IV kategorije po stepenu razvijenosti. Na koje projekte će taj novac da bude usmeren i šta ta sredstva znače za nedovoljno razvijene opštine?

Program podrške unapređenja razvoja nedovoljno razvijenih opština za 2021. godinu podrazumeva da se kroz sistemsku podršku podstakne regionalni razvoj na celoj teritoriji Srbije i omogući brži razvoj opština koje prema stepenu razvijenosti spadaju u četvrtu kategoriju, kao i da se poboljša životni standard stanovnika tih opština. Jedan od programa, tačnije Program 2, koji će se realizovati sredstvima Vlade Srbije, u iznosu od 250 miliona dinara, odnosi se na infrastrukturne projekte kao što su rekonstrukcija drumskih mostova, opštinskih ulica i seoskih puteva, izgradnju kanalizacionih mreža, rekonstrukciju zelenih pijaca, rekonstrukciju kulturnih centara, završetak etno-turističkih projekata, izgradnju kotlarnica, sportskih terena, regulaciju rečnog korita, nabavku opreme za upravljanje komunalnim otpadom, izgradnju liftova u zdravstvenim ustanovama, nabavku digitalnih rendgen aparata, nabavku aparata za higijenizaciju vode.

Po Programu 1, izdvojeno je 70 miliona dinara u cilju izrade projekata budućih investicija koje će moći da se realizuju u narednoj budžetskoj godini. Nekim opštinama će ova sredstva značiti da mogu da završe projekte koje su započeli, a koje nisu uspeli da realizuju do kraja godine.

Šta je bilo odlučujuće prilikom dodele sredstava?

Izuzetno smo zadovoljni odzivom na Javni konkurs budući da je od 44 opština iz četvrte kategorije konkurisalo 43, a sredstva su odobrena za 41 opštinu. Jako smo ponosni jer smo jedno od retkih ministarstava koje je imalo ovoliku zainteresovanost i ovako visok odziv na javni konkurs. Verujem da je to i zbog poverenja opština koje smo zadobili stalnim prisustvom na terenu. Predstavnici mog Kabineta svakodnevno su bili na raspolaganju opštinama za sva tehnička pitanja i nedoumice, ali su i vrlo insistirali i hrabrili lokalne samouprave da razmišljaju i planiraju projekte za koje se možda ranije ne bi usudili. Čini mi se da smo najbolji posao uradili baš u povratku samopouzdanja ovakvih opština i njihovoj fokusiranosti na potencijale i prednosti koje imaju i koje moraju da na najbolji način iskoriste. Skoro svi prijavljeni projekti su održivi i usmereni ka ostvarivanju konkretnih i merljivih rezultata za građane tih opština.

Jedno ste od retkih ministarstava koje je obezebedilo sredstva za kupovinu opreme za unapređenje komunalne infrastrukture, ali i za podizanje kapaciteta u zdravstvu. Da li to, između ostalog, potvrđuje reči predstavnika lokalnih samouprava koji su dobili bespovratna sredstva, da je bilo krajnje vreme da se formira Ministarstvo koje će baviti problemima nedovoljno razvijenih opština?

I sam dolazim iz jedne nedovoljno razvijene opštine i odlično poznajem sve probleme o kojima govorimo i izazove sa kojima se opštine susreću. Uglavnom su to nedovoljno razvijena infrastruktura, nedostatak stručnih kadrova, mali broj uspešnih preduzeća u kojima bi mogli da rade mladi ljudi. Zato me veoma raduje činjenica da se Vlada Republike Srbije i predsednik Vučić izuzetno trude da usmere domaće i inostrane investitore u izgradnju fabrika u nedovoljno razvijenim opštinama.

Verujem da je formiranje kabineta koje se bavi isklučivo stvaranjem prilika za rast i razvoj nedovoljno razvijenih opština, sa krajnjim ciljem da se broj ovakvih opština iz godine u godinu smanjuje izuzetno značajno. Borba protiv siromaštva, pored konstantne borbe za zdravu, obrazovanu i sigurnu Srbiju, najvažnija je borba koju svi zajedno moramo da vodimo do pobede.

Iduće budžetske godine očekuje se više sredstava za nedovoljno razvijene opštine. Šta je potrebno da se učini na lokalu da bi se dobila sredstva?

Najvažnije je da opštine imaju kvalitetne i održive projekte sa kojima mogu da konkurišu i dobiju sredstva, nakon čega od njih očekujemo brzu i uspešnu realizaciju koja će biti na dobrobit njihovih građana. Nakon dobijanja finansijskih sredstava kroz Program podrške, jedinice lokalne samouprave će biti u mogućnosti da se posvete rešavanju najznačajnijih problema. Želim da se zahvalim svim opštinama što su, prijavom na Javni konkurs, pokazale želju da zajedno utičemo na brz i konstruktivan napredak nerazvijenih delova naše zemlje. Prioritet svih nas koji radimo u Vladi, ali i svih koji vole svoju zemlju Srbiju jeste bolji i kvaliteniji život svih građana.

Na koji način članovi Vašeg Kabineta mogu da pomognu predstavnicima nerazvijenih opština?

Činjenica je da jedino razvojem nedovoljno razvijenih opština možemo da sačuvamo i unapredimo celu našu državu. Od osnivanja, moj tim i ja smo svakodnevno na terenu jer želimo da budemo upućeni u realnu situaciju i potrebe, kako bismo na vreme mogli da reagujemo i pružimo adekvatnu pomoć. U svemu što radimo veoma nam je važna podrška predstavnika lokalnih samouprava jer jedino zajedničkim delovanjem možemo da postignemo najbolje rezultate u najkraćem roku. Želja nam je da u svakodnevnom angažovanju podstaknemo kreativnu i stvaralačku energiju, da ukažemo na mogućnosti koje svaka opština ponaosob poseduje i da ih sve motivišemo da definišu svoje potrebe i da traže najbolje za sve svoje građane. Nedovoljno razvijene opštine znaju da mogu da računaju na našu bezrezervnu pomoć i saradnju, ali isto tako su više nego ikada ranije spremni da ulože sopstvenu energiju i znanje u stvaranje boljih uslova za život i rad.

I sami ste bili na čelu jedne nedovoljno razvijene opštine i poznati su Vam svi problemi. Koji su izazovi i mogućnosti na lokalnom nivou?

Fokus rada mog kabineta trenutno je stvaranje strategije za razvoj nedovoljno razvijenih opština i smanjenje razlika u razvoju regiona. Svaka opština je po nečemu posebna i izuzetna u potencijalima, bez obzira da li su to prirodna bogatstva, ljudi ili mala preduzeća koja mogu biti nosioci društvenog i privrednog razvoja. Važno je takve posebnosti akcentovati, ali i paralelno stalno stvariti nove mogućnosti i nedostatke pretvarati u prednosti. Smatram da su lokalne samouprave kao i svi divni ljudi koji žive u ovakvim sredinama zbog nasleđenog ponašanja nekih ranijih nosioca vlasti prema njima i njihovim potrebama, naučeni da mnogo ne traže i da još manje očekuju. Tvrdim da je situacija danas vidljivo i merljivo drugačija. Danas se svako pita i svaki građanin, bez obzira gde je rođen, ili gde živi, jednako je važan i jednako ima pravo da traži i očekuje najbolje za sebe i svoju porodicu, ali i celu svoju zajednicu, opštinu. Vlada Republike Srbije kroz podsticaj za dalji razvoj nedovoljno razvijenih opština nedvosmisleno pokazuje da brine o svakom čoveku, u svakom mestu Srbije, a od od lokalnih samouprava za uzvrat očekujemo proaktivnu komunikaciju i što više ideja kako bismo zajedno gradili bolju i lepšu Srbiju.

Šta, iz svog iskustva, savetujete opštinskim čelnicima da čine kako bi izašli iz kruga nerazvijenih?

Sve je moguće postići ozbiljnim pristupom, konstantnim radom i kontinuiranim ulaganjem i usavršavanjem. Potrebni su kvalitetni i razvojni projekti koji će omogućiti opštinama da efikasno i samostalno funkcionišu, ali je najvažnije je da se iskoristi ovo vreme u kojem po prvi put postoji ministarstvo koje je isključivo zaduženo za pitanja nerazvijenih opština. Da se iskoristi odnos predsednika države i čitave Vlade prema ovakvim sredinama i njihova rešenost da se pruži jaka pomoć i podrška u nastojanju da nedovoljno razvijene i devastirane opštine što pre ostvare rast i razvoj. Zato stalno pozivam čelnike opština da budu aktivni, motivisani, da svaki dan pitaju svoje građane šta im treba, kako bi želeli da žive, šta mogu da osmisle za kvalitetniji i život, a u ime kabineta koji vodim obećavam da ćemo moj tim i ja dati svoj maksimum kako bismo ostvarili odlične i brze zajedničke rezultate.

Da li su potrebne izmene pojedinih zakonskih rešenja, kako bi se poboljšalo stanje u nerazvijenim sredinama? Predsednici opština pomenuli su potrebu izmena Zakona o vodama, kao i da lokalnim samoupravama treba omogućiti da kupuje zemljište na kome bi se gradile industrijske zone.

Predsednici opština najbolje znaju šta opterećuje njihov rad. Njihov poziv da veći deo novca ostaje u lokalnim budžetima prvenstveno je usmeren na ideju da se ta dodatna sredstva ulažu u razvoj opštinske infrastrukture. Jadan od načina je svakako i izmena Zakona o vodama i Zakona o rudnim rentama, kako bi sredstva prikupljena po tom osnovu u većem iznosu ostajala u opštinskom budžetu.

Često se pominje Agenda 2030. Koji su njeni glavni ciljevi i koliko su predstavnici opština edukovani da svoje planove usklade sa njom?

Agenda 2030, sa svih 17 ciljeva, uključuje tri dimenzije održivog razvoja: ekonomski rast, socijalnu inkluziju i zaštitu životne sredine. Nama je konkretno najvažniji Cilj 11: Održivi gradovi i zajednice.

U saradnji sa Kabinetom premijerke Ane Brnabić i specijalnom savetnicom za održivi razvoj prof. dr Slavicom Đukić Dejanović i Nemačkom organizacijom za međunarodnu saradnju GIZ zajedno sprovodimo projekat podrške najnerazvijenijim opštinama. Cilj projekta je da se obezbedi održiv ekonomski razvoj jedinica lokalnih samouprava kroz podizanje ljudskih, infrastrukturnih i razvojnih kapaciteta, koji će doprineti ekonomskom rastu, boljem standardu i kvalitetnijem životu svakog građanina. Naš zadatak je da kroz ovaj projekat edukujemo opštine kako da usklade svoje planove sa ciljevima Agende 2030 i podstaknemo održiv ekonomski razvoj. Siguran sam da ćemo zajedničkim snagama napraviti velike pomake i da, kako i sama Agenda 2030 kaže, niko neće biti izuzet.

Za našu državu to nije samo obaveza, već potreba i zadatak koji iskreno hoćemo da obavimo, jer želimo da napredujemo i da se razvijamo. Imamo sve više edukovanih stručnjaka za ovu oblast, ne samo na nacionalnom već i na lokalnom nivou. Kada ovo ideju prihvate predsednici opština, ali i svi ostali predstavnici lokalne vlasti, uključujući i građane, svi zajedno ćemo biti angažovani na ovom veoma važnom projektu za celu državu Srbiju.